Dante Gabriel Rossetti - ca. 1863
Dante Gabriel Rossetti
1828–1882
Dante Gabriel Rossetti was een Engelse schilder, dichter en een van de oprichters van de Pre-Raphaelite Brotherhood. Zijn werk wordt gekenmerkt door intense kleuren, rijke symboliek en een dromerige, vaak sensuele sfeer. Rossetti combineerde beeldende kunst en literatuur op een manier die hem uniek maakte in de 19e eeuw: hij schilderde niet alleen verhalen, maar schreef ze ook.
Geboren in Londen in een Italiaans immigrantengezin, groeide Rossetti op in een intellectueel klimaat dat zijn artistieke ambities stimuleerde. Zijn vader was een Dante-geleerde, wat zijn fascinatie voor de middeleeuwse dichter Dante Alighieri verklaart. Rossetti’s belangstelling voor literatuur en poëzie liep altijd parallel aan zijn schilderkunst, waardoor zijn oeuvre een uitzonderlijke veelzijdigheid kreeg.
Rossetti’s carrière kende hoogtepunten in zijn betrokkenheid bij de Pre-Raphaelieten en zijn vernieuwing van religieuze en literaire thema’s. Zijn turbulente liefdesleven, met zijn vrouw Elizabeth Siddal en later zijn muzen Fanny Cornforth en Jane Morris, gaf zijn kunst een diepe persoonlijke lading.
Vroege leven en opleiding
Rossetti werd geboren op 12 mei 1828 in Londen, als zoon van Gabriele Rossetti, een Italiaanse balling en dichter, en Frances Polidori, van Engelse afkomst. Hij was de oudere broer van de dichteres Christina Rossetti en groeide op in een artistiek en literair gezin.
Aanvankelijk leek zijn toekomst in de literatuur te liggen, maar hij koos uiteindelijk voor schilderkunst. Hij studeerde aan de Royal Academy Schools, maar voelde zich daar beperkt door de academische benadering. Samen met William Holman Hunt en John Everett Millais richtte hij in 1848 de Pre-Raphaelite Brotherhood op, een groep jonge kunstenaars die terug wilden naar de gedetailleerde, symbolische en eerlijke kunst van vóór Raphael.
Doorbraak met de Pre-Raphaelite Brotherhood
De vroege werken van Rossetti, zoals The Girlhood of Mary Virgin (1849), trokken de aandacht door hun helderheid en devotionele stijl. De groep wilde kunst vernieuwen door nauwkeurige observatie van de natuur en het gebruik van felle kleuren. Rossetti onderscheidde zich door zijn nadruk op poëzie en literatuur, die hij naadloos in zijn schilderijen verwerkte.
Zijn samenwerking met de gebroeders William en Charles Allston Brown en met de criticus John Ruskin zorgde voor een bredere bekendheid. Toch bleef Rossetti een buitenbeentje binnen de beweging, met een voorkeur voor mystieke en sensuele thema’s boven strikt realistische observaties.
Stijl en thematiek
Rossetti’s schilderijen vallen op door hun rijke kleuren, dromerige sfeer en nadruk op vrouwelijke schoonheid. Zijn modellen, vaak met lang haar, amandelvormige ogen en melancholische blikken, gaven vorm aan een ideaaltype dat onlosmakelijk verbonden raakte met zijn naam.
Thema’s uit literatuur, mythologie en religie komen voortdurend terug in zijn werk. Tegelijkertijd gaf hij deze klassieke onderwerpen een persoonlijke, emotionele lading. Zijn kunst balanceert tussen spiritualiteit en sensualiteit, wat hem zowel bewondering als kritiek opleverde.
Belangrijkste werken
-
The Girlhood of Mary Virgin (1849) – zijn eerste Pre-Raphaelitische schilderij, met zijn zus Christina als model.
-
Beata Beatrix (1864–1870) – een ontroerend portret van Elizabeth Siddal als Beatrice uit Dante’s Vita Nuova, gemaakt na haar dood.
-
Proserpine (1874) – een iconisch beeld van Jane Morris als de mythische godin die gevangen zit in de onderwereld.
-
The Blessed Damozel (1875–1878) – gebaseerd op zijn eigen gedicht, waarin hij schilderkunst en poëzie samenbracht.
-
Ecce Ancilla Domini! (1850) – een controversieel schilderij van de Annunciatie, gewaardeerd om zijn intensiteit en ongewone compositie.
Kunst en poëzie
Rossetti was niet alleen schilder, maar ook een gepassioneerd dichter. Veel van zijn schilderijen werden vergezeld door verzen die de betekenis versterkten. Zijn dubbelrol als dichter-schilder maakte hem uniek en droeg bij aan de intensiteit van zijn werk. Zijn bundel Poems (1870) werd aanvankelijk lovend ontvangen, maar riep ook controverse op vanwege de zinnelijke beeldtaal.
De rol van zijn muzen
De vrouwen in Rossetti’s leven waren meer dan modellen: ze vormden de kern van zijn artistieke visie. Elizabeth Siddal, met wie hij trouwde, belichaamde de etherische en melancholische schoonheid van zijn vroege werk. Na haar dood werd Fanny Cornforth zijn muze, die hij vaak afbeeldde met zinnelijke trekken en vurige energie. Jane Morris, de vrouw van zijn vriend William Morris, inspireerde hem tot zijn beroemdste werken: dromerige, bijna iconische portretten waarin ze verschijnt als een mythische en tijdloze figuur.
Deze muzen bepaalden niet alleen zijn beeldtaal, maar waren ook nauw verbonden met zijn persoonlijke emoties. In Rossetti’s schilderijen is hun aanwezigheid voelbaar als de belichaming van liefde, verlies en verlangen.
Privéleven
In 1860 trouwde Rossetti met Elizabeth Siddal, die zowel zijn muze als model was. Hun relatie was stormachtig en getekend door haar fragiele gezondheid en haar verslaving aan laudanum. Na haar vroegtijdige dood in 1862 raakte Rossetti in een diepe depressie. In een dramatisch gebaar liet hij zijn onuitgegeven gedichten in haar graf leggen — om ze enkele jaren later toch te laten opgraven en publiceren.
Later vond hij inspiratie bij Fanny Cornforth en vooral Jane Morris, die een blijvende rol speelden in zijn kunst en zijn leven. Zijn complexe liefdesverhoudingen versterkten zijn reputatie als bohemien kunstenaar met een tragisch liefdesleven.
Laatste jaren en dood
In de jaren 1870 werd Rossetti geplaagd door gezondheidsproblemen, depressies en afhankelijkheid van chloralhydraat. Hoewel hij bleef schilderen en dichten, verloor hij geleidelijk zijn energie en vitaliteit. Hij overleed op 9 april 1882 in Birchington-on-Sea, slechts 53 jaar oud.
Waardering en invloed
Rossetti wordt gezien als een sleutelfiguur van de Pre-Raphaelite beweging en een voorloper van het symbolisme. Zijn werk beïnvloedde kunstenaars in Engeland en daarbuiten, en zijn ideaalbeeld van de vrouw bleef een icoon in de kunst van de 19e eeuw. Vandaag de dag worden zijn schilderijen nog steeds bewonderd om hun zinnelijke kracht en literaire diepgang.
Interessante feitjes
Een dubbele roeping
Rossetti twijfelde lang of hij dichter of schilder wilde worden — uiteindelijk combineerde hij beide en werd beroemd in beide disciplines.
Een graf vol poëzie
Na de dood van zijn vrouw Elizabeth Siddal liet Rossetti zijn ongepubliceerde gedichten in haar graf leggen. Jaren later liet hij het graf openen om ze terug te halen en alsnog uit te geven.
Een arrestatie in Frankrijk
Tijdens een reis naar Frankrijk werd Rossetti kortstondig aangezien voor een revolutionair vanwege zijn flamboyante uiterlijk en radicale vriendenkring.
Een obsessie met exotische dieren
Rossetti hield van dieren en hield zelfs een menagerie in zijn tuin, waaronder een wombat die hij beschouwde als zijn favoriete huisdier.
Een muze in elke fase
Zijn bekendste schilderijen zijn vaak herkenbaar aan de vrouwen die model stonden: eerst Elizabeth Siddal, later Fanny Cornforth en Jane Morris. Elk van hen gaf zijn werk een eigen toon.
Literaire inspiratie
Rossetti’s fascinatie voor Dante Alighieri ging zo ver dat hij de Vita Nuova in het Engels vertaalde en scènes uit het werk in zijn schilderijen verbeeldde.
Een getalenteerde zus
Naast zijn eigen carrière had Rossetti ook een beroemde zus: Christina Rossetti. Zij schreef romantische en religieuze poëzie voor zowel volwassenen als kinderen, en wordt beschouwd als een van de belangrijkste dichteressen van het Victoriaanse tijdperk.