De Schommel

De Schommel (L'Escarpolette)

Door: Jean-Honoré Fragonard
Stijl: Rococo
Materiaal: Olieverf op doek
Jaar: ca. 1767
Afmeting: 81 × 64 cm

Het schilderij

De Schommel is een van de meest herkenbare en geliefde werken uit de rococo-periode geschilderd door Jean-Honoré Fragonard.
Het schilderij toont een speels, elegant en licht erotisch tafereel dat de frivoliteit van de 18e-eeuwse Franse aristocratie perfect weergeeft.
Het werk behoort tot de absolute topstukken van de Wallace Collection in Londen, waar het vandaag de dag te bewonderen is. De zachte kleuren, dromerige lichtval en beweeglijke compositie maken De Schommel tot een tijdloos kunstwerk dat wereldwijd bekendheid geniet.

Ontstaan en Achtergrond

Het schilderij ontstond naar aanleiding van een bijzondere opdracht van een Franse aristocraat. Hij verzocht Fragonard om zijn maîtresse af te beelden terwijl zij op een schommel zit, voortgeduwd door een oudere man, terwijl hijzelf — de opdrachtgever — vanuit het struikgewas toekijkt.
Deze opdracht illustreert perfect de geest van de rococo: speels, geheimzinnig, elegant en licht ondeugend. Fragonard, bekend om zijn talent voor het verbeelden van liefde en flirten, wist deze dynamiek meesterlijk om te zetten naar het doek.

De late 18e eeuw was een periode van hofintriges, luxueuze decors en een vluchtige, bijna theatrale levensstijl onder de aristocratie. De Schommel werd dan ook een symbool van die zorgeloze en sierlijke levenshouding — vlak voordat de Franse Revolutie zou uitbreken.

De elegante vrouw in roze

Het centrale figuur is een jonge vrouw in een weelderige roze jurk. De lichte stof, de volumineuze vorm en de speelse beweging van de rokken versterken het gevoel van vrijheid en losbandigheid.
De vrouw is duidelijk het stralende middelpunt: het licht valt direct op haar, waardoor zij omgeven lijkt door een zachte gloed.

Het wegvliegende schoentje

Een van de meest iconische details is het schoentje dat losraakt van haar voet terwijl ze hoog door de lucht zwaait.
Dit detail komt vaak terug in de rococo-schilderkunst en staat symbool voor speelse erotiek, het loslaten van conventies en het tonen van vrouwelijke vrijheid binnen een veilig, privé decor.

Een van de meest iconische details is het schoentje dat losraakt van haar voet

De verborgen minnaar in het struikgewas

Aan de voet van de schommel zit een jonge man verscholen tussen de bladeren. Hij kijkt omhoog naar de vrouw, waarbij Fragonard zijn expressie een mix van bewondering, verlangen en verrukking geeft.
Zijn plek in de schaduw contrasteert met het licht op de vrouw, waardoor hun geheime verbinding extra benadrukt wordt.

De oudere man die de schommel duwt

Achter de vrouw staat een oudere heer die de schommel aanduwt, zonder door te hebben dat de jonge minnaar onder haar rokken kijkt.
Deze driehoeksverhouding — een nietsvermoedende derde partij — was een geliefd thema in de rococo, waarin intriges en geheime liefdes avontuurlijk en humoristisch werden weergegeven.

De weelderige tuin

De omgeving is gevuld met dichte begroeiing, bloemen, struiken en overhangende takken. Alles is zacht, rond en organisch geschilderd, wat bijdraagt aan het dromerige karakter van het werk.
De natuur fungeert hier niet alleen als decor, maar ook als symbolische ruimte voor vrijheid, romantiek en intimiteit.

Putti* en beeldhouwwerken

In de tuin zijn verschillende standbeelden te zien, waaronder een cupido-achtige figuur die een vinger  op de lippen legt — een universeel gebaar voor geheimhouding.
Deze beeldhouwwerken verleiden de kijker om de ondeugende context van het tafereel beter te begrijpen.

* Putti (enkelvoud: putto) zijn kleine, mollige kinderfiguurtjes die doen denken aan cherubijntjes, maar geen echte engelen voorstellen, meestal geen vleugels hebben en vooral als decoratieve of symbolische elementen in barok- en rococokunst worden gebruikt.

Een cupido-achtige figuur die de vinger op de lippen legt.