De Kus

De Schreeuw

Door: Gustav Klimt
Stijl: Art Nouveau (Modern)
Materiaal: Olieverf, canvas
Jaar: 1907 - 1908
Afmeting: 180 x 180 cm 

Het schilderij

De Kus (Der Kuss) is een absoluut hoogtepunt van de jugendstil. Het toont een innige omhelzing tussen een man en een vrouw, geplaatst tegen een vlakke, gouden achtergrond. Het paar bevindt zich aan de rand van een met bloemen bezaaid grasveld dat eindigt onder de blote voeten van de vrouw.

De man is gehuld in een gewaad met geometrische patronen en zachte krullen, en draagt een krans van wijnranken, terwijl de vrouw een bloemenkroon en een jurk met bloemmotieven draagt. Zijn gezicht is niet zichtbaar; hij buigt zich naar voren om haar een kus te geven terwijl hij liefdevol haar gezicht vasthoudt. De vrouw heeft haar ogen gesloten, haar gezicht opgeheven, één arm om zijn nek geslagen en de andere hand rustend op zijn gewaad – een pose die zowel intimiteit als overgave uitstraalt.

Het schilderij hangt tegenwoordig in de Österreichische Galerie Belvedere in Wenen en is een van de meest bezochte kunstwerken van Oostenrijk.

 

Ontstaan en Achtergrond

Gustav Klimt (1862-1918), medeoprichter van de Wiener Secession, brak met traditionele kunstvormen en introduceerde een decoratieve, symbolistische stijl die sensualiteit en esthetiek centraal stelde. Rond 1907 begon hij met een reeks werken waarin bladgoud een prominente rol kreeg, geïnspireerd door Byzantijnse mozaïeken die hij in Ravenna had bewonderd.

De Kus werd voor het eerst tentoongesteld in 1908 tijdens een kunsttentoonstelling in Wenen en werd zo enthousiast ontvangen dat de Oostenrijkse staat het schilderij onmiddellijk aankocht, nog voordat de verf volledig was opgedroogd.

 

Een van de Byzantijnse mozaïeken in de Basiliek van San Vitale
in Ravenna - Italië waardoor Klimt werd geïnspireerd

De compositie en voorstelling

Het schilderij toont een koppel in een tedere omhelzing, waarbij de man zich over de vrouw buigt en haar zacht kust. De vrouw knielt, ogen gesloten, volledig in overgave. De figuren zijn omsloten door een rijk versierde, gouden mantel, bezaaid met geometrische patronen.

De achtergrond is volledig vlak en goudkleurig, waardoor de geliefden lijken te zweven in een tijdloze, sacrale ruimte. De combinatie van strakke geometrische vormen en organische lijnen benadrukt het contrast tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid: de rechthoekige patronen op de mantel van de man tegenover de ronde motieven rond de vrouw.

 

Symboliek en betekenis

De Kus is veel meer dan een romantische afbeelding. Klimt verweeft symboliek met sensualiteit:

• Goud en eeuwigheid: Het gebruik van bladgoud geeft het schilderij een sacrale uitstraling, alsof de liefde wordt verheven tot een spiritueel symbool.
• Vrouwelijkheid en mannelijkheid: Het contrast tussen hoekige en ronde patronen benadrukt de balans en harmonie tussen de geslachten.
• Overgave en intimiteit: De gesloten ogen van de vrouw en de beschermende houding van de man creëren een gevoel van totale verbinding en geborgenheid.
• Sommige kunsthistorici zien in De Kus een universele viering van liefde, anderen een allegorie van de creatieve eenheid tussen man en vrouw.

 

Stijl en techniek

Klimt’s techniek in De Kus is uniek: hij combineert olieverf op doek met bladgoud en zilver, waardoor een schitterend, bijna mozaïekachtig effect ontstaat. De decoratieve stijl is sterk beïnvloed door:

• Byzantijnse kunst: Klimt was onder de indruk van de mozaïeken in de San Vitale-basiliek in Ravenna, wat duidelijk terug te zien is in het goudgebruik en de vlakke, abstracte achtergrond.
• Japanse prentkunst (Japonisme): De vlakke compositie en decoratieve patronen tonen invloeden van Japanse kunst, populair in Europa rond 1900.
• Jugendstil: Het vloeiende lijnenspel en de decoratieve details zijn kenmerkend voor deze kunststroming, waarvan Klimt een sleutelfiguur was.

 

Kleding en patronen

Een opvallend aspect van het schilderij is de rijkdom aan patronen en texturen. De mantel van de man is versierd met rechte vormen en blokken, terwijl die van de vrouw bestaat uit ronde vormen en bloemen, waarmee Klimt de tegenstelling tussen het mannelijke en vrouwelijke benadrukt.

De jurk van de vrouw lijkt bijna op te gaan in een veld van bloemen waarop zij knielt, waardoor zij één wordt met de natuur. Deze symboliek sluit aan bij de art-nouveau-opvatting dat mens en natuur onlosmakelijk verbonden zijn.

Een opvallend aspect van het schilderij is de rijkdom aan patronen en texturen.