Fotorealisme: McDonalds Pickup door Ralph Goings uit 1970
Foto- & Hyperrealisme
Periode: 1960- heden
Hyperrealisme en fotorealisme zijn nauw verwante kunststromingen die beide streven naar een uiterst gedetailleerde en natuurgetrouwe weergave van de werkelijkheid. Hoewel ze vaak door elkaar worden gehaald, zijn er subtiele verschillen in benadering en intentie.
Hyperrealisme ontwikkelde zich als een verfijning van het fotorealisme, waarbij kunstenaars fotografie gebruikten als basis voor hun schilderijen. In plaats van simpelweg de werkelijkheid na te bootsen zoals bij fotorealisme, trachtten hyperrealistische schilders de werkelijkheid zo te verbeelden dat deze zelfs de fotografie overstijgt in precisie en detail. Ze gebruiken vaak geavanceerde technieken om licht, schaduw en texturen zo realistisch mogelijk weer te geven.
Invloed en nalatenschap
Zowel de fotorealistische als de hyperrealistische schilderkunst hebben een grote impact gehad dankzij de indrukwekkende technische vaardigheden en het oog voor detail van de kunstenaars. Fotorealisme blijft fascineren door de verbluffende precisie waarmee alledaagse scènes en objecten worden gereproduceerd, alsof het directe kopieën van foto’s zijn. Hyperrealisme daarentegen tilt dit realisme naar een hoger niveau door niet alleen de werkelijkheid nauwkeurig weer te geven, maar deze te intensiveren en vaak een emotionele of conceptuele laag toe te voegen, waardoor het verder lijkt te gaan dan wat het menselijk oog normaal kan waarnemen.
Hoewel het fotorealisme zijn hoogtepunt bereikte in de late jaren 1960 en het hyperrealisme volgde in de jaren 1970, blijven beide stromingen relevant in de hedendaagse kunstwereld.
Kenmerken van beide stromingen
Speels met perceptie
Veel foto- & hyperrealisten spelen met schaal, context of details die je in het echte leven niet direct zou opmerken.
Hieronder zie je twee afbeeldingen die een duidelijk verschil laten zien tussen de twee stromingen:
Fotorealisme:
Central Savings (1975) – Richard Estes
Beschrijving:
Dit schilderij toont de gevel van een bank in New York, compleet met reflecties in ramen, glanzend metaal, en een bijna klinisch oog voor detail. Estes maakte dit werk op basis van fotografische referenties, waarbij hij meerdere foto's combineerde om een perfect, maar statisch beeld te creëren.
Elk detail, van de reflectie in het glas tot de textuur van het asfalt, is exact weergegeven zonder interpretatie.
Het werk is technisch indrukwekkend, maar roept weinig emotionele of psychologische respons op.
Hyperrealisme:
The Supermarket Car Park II (1977) – Jeffrey Smart
Beschrijving: Dit schilderij toont een lege, bijna klinische parkeerplaats met felle lijnen, geometrische structuren en een strakke compositie. Wat opvalt is de vervreemdende leegte, het kille kleurgebruik en het onwerkelijk heldere licht.
Hoewel het op een realistische scène is gebaseerd, voelt de leegte en de perfecte symmetrie onnatuurlijk, bijna surrealistisch.
De strakke lijnen, de felle kleuren en de geometrische precisie creëren een gevoel van onbehagen of afstand, typisch voor hyperrealistisch werk dat de realiteit vervormt om een emotionele impact te hebben.
Kenmerken van het Fotorealisme
Doel
Fotorealisme streeft ernaar om een afbeelding zo nauwkeurig mogelijk na te bootsen, alsof het een foto is. Kunstenaars proberen elk detail, inclusief belichting, textuur en perspectief, exact weer te geven.
Focus
De focus ligt op technische perfectie en het reproduceren van de werkelijkheid zonder persoonlijke interpretatie of emotie toe te voegen.
Techniek
Vaak gebaseerd op het overnemen van foto's met behulp van projectoren of rasters om precisie te garanderen.
Energy apples uit 1980 door Audrey Flack
Belangrijke kunstenaars en hun werk van het Fotorealisme
Richard Estes:
Bekend om zijn gedetailleerde stedelijke landschappen met reflecties in glas en metaal. In zijn werken zie je een nauwkeurige reproductie van fotografische details, strakke lijnen, en objectieve weergave zonder emotionele interpretatie.
Ralph Goings:
Schilderde alledaagse Amerikaanse scènes, zoals diners, pick-up trucks en fastfoodrestaurants. Zijn focus lag op banale onderwerpen, met fotografische precisie en een klinische, neutrale benadering van de realiteit.
Chuck Close:
Beroemd om zijn monumentale portretten, vaak gebaseerd op een rastertechniek om elk detail exact vast te leggen. Zijn werken tonen een extreem gedetailleerde weergave van gezichten, technische perfectie, en een analytische benadering zonder persoonlijke of emotionele interpretatie.
Kenmerken van het Hyperrealisme
Doel:
Naast het nauwkeurig weergeven van de werkelijkheid, streven hyperrealisten ernaar om een emotionele of narratieve laag toe te voegen, waardoor de toeschouwer wordt uitgenodigd tot reflectie.
Bronmateriaal:
Net als fotorealisten gebruiken hyperrealisten foto's als basis, maar ze gaan verder door de werkelijkheid te intensiveren.
Techniek:
Hyperrealisten besteden extreme aandacht aan details, zoals huidtexturen, reflecties en lichtspel, waardoor de werken vaak een bijna overdreven realisme krijgen.
Waiting for the train’ uit1969–70 door Jeffrey Smart
Belangrijke kunstenaars en hun werk van het Hyperrealisme
Jeffrey Smart:
Bekend om zijn strak gecomponeerde stedelijke landschappen met geometrische structuren. Hij maakt gebruik van vervreemdende leegte, onnatuurlijk heldere kleuren, en een gevoel van isolatie dat de werkelijkheid stilistisch overdreven weergeeft.
Alyssa Monks:
Schildert indringende portretten, vaak achter glas of in water, met vervormingen door condens en stoom. Haar werken tonen emotionele diepgang, vervorming van realiteit, en intense focus op textuur en licht om psychologische spanning op te roepen.
Dirk Dzimirsky:
Bekend om zijn hyperrealistische potlood- en houtskooltekeningen van intense, gedetailleerde portretten.
Zijn werken tonen een overdreven focus op huidtextuur, licht en schaduw, gecombineerd met een emotionele diepgang die de innerlijke beleving van het onderwerp zichtbaar maakt. Dzimirsky’s werk gaat verder dan technische perfectie; hij legt niet alleen het uiterlijk vast, maar ook de psychologische intensiteit van zijn modellen.