Een korte video op de dag nadat de roof in het museum werd ontdekt.
Musée d'Árt Moderne
Adres: 11 Avenue du President Wilson
75116 Parijs - Frankrijk
In de vroege ochtend van 20 mei 2010 werd Parijs opgeschrikt door een gewaagde kunstroof die plaatsvond in het prestigieuze Musée d'Art Moderne.
Een onbekende inbreker wist vijf meesterwerken te stelen met een totale waarde van meer dan 100 miljoen euro. Deze dief, die al snel de bijnaam "Spiderman" kreeg, liet de wereld versteld staan met zijn acrobatische vaardigheden en gedurfde aanpak. Het was het begin van een intrigerend mysterie dat tot op de dag van vandaag onopgelost is gebleven.
De Inbraak
De roof begon als een filmachtig scenario. In het holst van de nacht wist de dief, later geïdentificeerd als Vjeran Tomic, het alarmsysteem van het museum te omzeilen. Hij klom behendig over een hek en brak met een glazen snijder een raam open om zo het gebouw binnen te komen. Dankzij zijn klimvaardigheden, die hem de bijnaam "Spiderman" opleverden, sloop hij geruisloos door het museum, waarbij hij slechts vijftien minuten nodig had om vijf waardevolle schilderijen van de muren te halen. Opmerkelijk genoeg ging er geen enkel alarm af, omdat het beveiligingssysteem al enige tijd niet goed functioneerde.
De Geroofde Meesterwerken
De kunstwerken die Tomic wist buit te maken waren niet zomaar schilderijen; ze vertegenwoordigden enkele van de grootste namen uit de moderne kunst. Elk van deze werken droeg niet alleen een hoge financiële waarde, maar ook een immense culturele en artistieke betekenis:
- "Le Pigeon aux Petits Pois" van Pablo Picasso (1911): Een kubistisch werk dat de experimentele fase van Picasso’s carrière illustreerde.
- "La Pastorale" van Henri Matisse (1905): Een schilderij uit zijn fauvistische periode, gekenmerkt door expressieve kleuren en een losse stijl.
- "L’Olivier Près de l’Estaque" van Georges Braque (1906): Dit werk markeerde de overgang van Braque naar het kubisme, een stijl die hij samen met Picasso ontwikkelde.
- "La Femme à l'Éventail" van Amedeo Modigliani (1919): Een portret in Modigliani's kenmerkende stijl, met langgerekte vormen en een melancholische uitstraling.
- "Nature Morte aux Chandeliers" van Fernand Léger (1922): Een kubistisch werk dat industriële en mechanische thema’s behandelde.
De diefstal van deze werken veroorzaakte een grote schok in de kunstwereld. Hun verlies werd beschouwd als een zware klap, niet alleen voor het museum zelf, maar ook voor kunstliefhebbers wereldwijd. Deze meesterwerken vertegenwoordigen verschillende stromingen en periodes in de moderne kunst en vormden een essentieel onderdeel van het culturele erfgoed.
Het Onderzoek en de "Spiderman"
De Franse politie startte onmiddellijk een grootschalig onderzoek. Ondanks de inzet van tientallen rechercheurs en bewakingsbeelden, had men moeite om aanwijzingen te vinden. De dief leek precies te weten hoe hij de zwakke plekken in de beveiliging kon benutten, wat het vermoeden versterkte dat hij hulp van een insider had gehad. Vjeran Tomic werd in december 2011 gearresteerd na een tip, en de politie ontdekte al snel dat hij geen doorsnee crimineel was.
Tomic stond bekend als een meesterdief met een passie voor kunst en een ongekend talent voor klimmen. Hij werd vaak omschreven als een "urban climber" en zijn vaardigheden leken rechtstreeks uit een avonturenfilm te komen. De bijnaam "Spiderman" was passend gezien zijn vermogen om moeiteloos muren en gevels te trotseren, net als de fictieve superheld. Tijdens zijn proces gaf hij toe de diefstal te hebben gepleegd en verklaarde hij dat hij in opdracht van een kunsthandelaar handelde. Toch bleef het lot van de gestolen schilderijen onduidelijk.
De Nasleep en Verdwijning van de Schilderijen
Hoewel Tomic werd veroordeeld tot acht jaar gevangenisstraf, waren de schilderijen niet teruggevonden. Een van zijn medeplichtigen, Yonathan Birn, beweerde tijdens het proces dat hij de werken in paniek had vernietigd, maar dit verhaal kon niet worden bevestigd. Veel experts vermoeden dat de schilderijen wellicht aan geheime kunstverzamelaars zijn verkocht, die bereid waren grote sommen geld te betalen voor deze unieke stukken, zelfs al wisten ze dat het om gestolen kunst ging. Anderen denken dat de werken mogelijk zijn vernietigd om sporen uit te wissen.
Tot op heden blijven de schilderijen spoorloos, en dit mysterie heeft de kunstwereld in zijn greep. De verdwijning roept veel vragen op over de werking van de zwarte markt voor gestolen kunst en de moeilijkheden om dergelijke werken op te sporen, zelfs wanneer de dader zelf is gepakt.
Gevolgen voor de Museumbeveiliging
De roof van 2010 bracht ernstige tekortkomingen in de beveiliging van musea aan het licht. Hoewel het Musée d'Art Moderne een gerenommeerd museum is, bleek de beveiliging onvoldoende om een geoefende dief als Tomic tegen te houden. Na het incident werden de beveiligingsmaatregelen in musea wereldwijd aangescherpt. In Frankrijk werden striktere normen ingesteld voor de onderhoudsprocedures van alarmsystemen, en veel musea investeerden in geavanceerdere beveiligingstechnologieën.
De zaak maakte duidelijk dat musea en culturele instellingen kwetsbaar zijn voor diefstal, ongeacht hun status of reputatie. Zelfs grote kunstcollecties bleken niet immuun voor de handelingen van een enkele vastberaden dief.
De Mythe van de "Spiderman"
De bijnaam "Spiderman" en het verhaal van Tomic hebben een bijna mythische status gekregen in de culturele en criminele wereld. Hij wordt vaak gezien als een klassieke gentleman-dief, een figuur die zijn intellect en fysieke vaardigheden gebruikt om de meest ondoordringbare plekken binnen te dringen. Zijn charme en gedurfde aanpak riepen herinneringen op aan beroemde fictieve personages zoals Arsène Lupin, de Franse "gentleman-inbreker" uit literatuur.
Toch is het verhaal verre van romantisch. De kunstroof van 2010 heeft blijvende gevolgen gehad voor de kunstwereld en heeft een onschatbaar deel van het cultureel erfgoed onttrokken aan de publieke ruimte. De werken, die zo'n belangrijk deel uitmaken van de kunstgeschiedenis, blijven tot op heden vermist, en de kans dat ze ooit worden teruggevonden, blijft onzeker.
Een documentaire op Netflix
Er is in 2023 een documentaire uitgebracht op Netflix getiteld "Vjeran Tomic: The Spider-Man of Paris". Deze documentaire vertelt het verhaal van Vjeran Tomic. Wat deze documentaire bijzonder maakt, is dat Tomic zelf aan het woord komt en in detail beschrijft hoe hij de diefstal pleegde. Hij onthult zijn methoden en vertelt over de technieken die hij gebruikte om de beveiliging te omzeilen en de schilderijen, waaronder werken van Picasso en Matisse, mee te nemen.
De film duikt diep in de psyche van Tomic, waarbij zijn criminele achtergrond en zijn verachting voor de rijken aan de orde komen. De documentaire biedt een intieme blik op zijn leven en de kunstroof die hem beroemd maakte.
Het Blijvende Mysterie
De kunstroof door "Spiderman" zal waarschijnlijk nog lang herinnerd worden als een van de meest fascinerende en mysterieuze kunstroven van de moderne tijd. Ondanks de arrestatie van Tomic en zijn medeplichtigen, blijft het mysterie rond de verdwijning van de vijf schilderijen voortleven. Het is een verhaal dat de verbeelding blijft prikkelen en een blijvende waarschuwing vormt over de kwetsbaarheid van culturele instellingen voor diefstal.
Het raadsel blijft bestaan: zullen de gestolen meesterwerken ooit nog hun weg terugvinden naar de muren van het Musée d'Art Moderne, of zijn ze voor altijd verloren voor de wereld? Tot die tijd blijft de "Spiderman" een symbool van gedurfde misdaad en de ongrijpbare aard van kunst.