Camille Pissarro  - ca. 1900

Camille Pissarro
1830–1903

 

Camille Pissarro was een van de grondleggers van het impressionisme en postimpressionisme. Zijn schilderijen tonen een wereld vol licht, beweging en harmonie, vaak met boeren, dorpsgezichten en stadsstraten als onderwerp. Pissarro stond bekend als de “vriendelijke vader van de impressionisten” – een kunstenaar die niet alleen vernieuwend was, maar ook anderen inspireerde en samenbracht.

Hij werd geboren op het Caribische eiland Saint-Thomas (toen Deens bezit) als zoon van een Frans-joodse koopman. Op jonge leeftijd verhuisde hij naar Parijs, waar hij zijn roeping als kunstenaar vond. Zijn werk werd aanvankelijk nauwelijks gewaardeerd, maar zou later een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van de moderne schilderkunst.

Pissarro’s loopbaan besloeg meer dan vijftig jaar, waarin hij zich voortdurend vernieuwde. Hij schilderde niet alleen met Monet, Renoir en Degas, maar werkte later ook samen met jongere kunstenaars als Cézanne en Gauguin. Zijn rustige, bedachtzame aard maakte hem tot de verbindende figuur binnen de impressionistische beweging.

Vroege leven en opleiding

Camille Pissarro werd geboren op 10 juli 1830 in Charlotte Amalie, op het eiland Saint-Thomas in de Caraïben. Zijn vader, Abraham Gabriel Pissarro, was een succesvolle handelaar; zijn moeder, Rachel Petit, stamde uit een Franse familie.

Als kind toonde Pissarro al talent voor tekenen, maar zijn ouders wilden dat hij in de familiewinkel ging werken. Een verblijf in Venezuela tussen 1852 en 1854, waar hij samen met de Deense kunstenaar Fritz Melbye werkte, was beslissend: daar ontdekte hij zijn passie voor schilderkunst in de open lucht.

Na zijn terugkeer vestigde hij zich in Parijs en studeerde korte tijd aan de École des Beaux-Arts. Veel belangrijker echter waren zijn ontmoetingen met Corot, die hem leerde het licht en de atmosfeer van het landschap vast te leggen.

 

Doorbraak en impressionisme

Pissarro was een van de eersten die pleitte voor schilderen in de open lucht (plein air), rechtstreeks naar de natuur. Zijn vroege landschappen uit Louveciennes en Pontoise tonen al zijn kenmerkende stijl: levendige penseelstreken, zachte kleuren en een gevoel van rust.

Hij was een sleutelfiguur bij de organisatie van de eerste Impressionistische tentoonstelling in 1874. Terwijl veel tijdgenoten terugschrokken voor kritiek, bleef Pissarro standvastig en bleef hij geloven in de nieuwe manier van schilderen – gebaseerd op direct licht en kleur in plaats van academische regels.

Zijn onderwerpkeuze was vaak bescheiden: boeren aan het werk, boomgaarden, dorpspleinen en landwegen. Toch schuilt er in zijn werk een diepe menselijkheid en een gevoel van verbondenheid met de natuur.

 

Stijl en thematiek

Pissarro’s werk draait om licht, kleur en het ritme van het dagelijkse leven. Hij werkte met korte, zichtbare penseelstreken en gebruikte subtiele overgangen van tinten om de natuurlijke sfeer te vangen.

Hoewel hij begon als impressionist, bleef hij experimenteren. In de jaren 1880 werkte hij samen met Georges Seurat en Paul Signac, die hem introduceerden in het pointillisme. Pissarro paste deze techniek tijdelijk toe, maar keerde later terug naar een vrijere stijl die beter bij zijn temperament paste.

 

De leermeester van het impressionisme

Pissarro stond bekend als de meest gemoedelijke en genereuze van alle impressionisten. Hij moedigde jongere kunstenaars aan om hun eigen stijl te vinden en de natuur met open ogen te bestuderen.

Paul Cézanne beschouwde hem als een mentor en noemde hem “een vaderfiguur” die hem had geleerd te observeren en te begrijpen hoe kleur en vorm samenwerken. Ook Paul Gauguin leerde veel van Pissarro’s rustige manier van werken en zijn aandacht voor structuur en licht.

Zijn huis in Pontoise werd een ontmoetingsplaats voor schilders van verschillende generaties – een informele academie waar ideeën vrij konden stromen. Dankzij zijn open geest en gebrek aan rivaliteit werd Pissarro het morele en artistieke middelpunt van de impressionistische beweging.

 

De mens achter het landschap

Pissarro was niet alleen schilder van de natuur, maar ook van het gewone volk. Hij zag schoonheid in het eenvoudige leven van boeren en arbeiders, en beschouwde zijn werk als een stille ode aan hun waardigheid. Zijn socialistische overtuigingen kwamen subtiel tot uiting in zijn kunst: niet door propaganda, maar door mededogen en aandacht voor het alledaagse.

 

Belangrijkste werken

  • The Harvest at Montfoucault (1876) – Een levendig tafereel van boerenarbeid in het zonlicht.

  • The Boulevard Montmartre at Night (1897) – Een meesterlijke weergave van stedelijk licht en beweging.

  • Two Young Peasant Women (1891–1892) – Een teder portret van het landelijke leven.

  • Hoarfrost, The Old Road to Ennery, Pontoise (1873) – Een van zijn meest lyrische landschappen, met een subtiel spel van kou en zonlicht.

  • The Red Roofs, Corner of a Village, Winter Effect (1877) – Een krachtig voorbeeld van zijn vroege impressionistische stijl.

 

Privéleven

In 1859 leerde Pissarro Julie Vellay kennen, een dienstmeisje van Bourgondische afkomst. Hun huwelijk, aanvankelijk tegen de wil van zijn familie, werd een van de meest stabiele en liefdevolle relaties in de kunstwereld. Ze kregen acht kinderen, van wie er vier ook kunstenaar werden.

Zijn gezin speelde een belangrijke rol in zijn leven. Tijdens de Frans-Duitse oorlog van 1870 moest Pissarro vluchten naar Londen, waarbij bijna al zijn vroege werken verloren gingen. Ondanks dat verlies begon hij daar opnieuw te schilderen en legde hij contact met Monet. Hun gezamenlijke Londense landschappen markeerden het begin van het impressionisme zoals we dat nu kennen.

 

Laatste jaren en dood

In zijn laatste jaren richtte Pissarro zich steeds meer op stadsgezichten, vooral in Parijs, Rouen en Dieppe. Hij schilderde vanuit hotelkamers en balkons, vaak terwijl hij ziek was of slecht ter been. Zijn werk bleef optimistisch en licht van toon tot het einde.

Camille Pissarro overleed op 13 november 1903 in Parijs. Hij werd begraven op de begraafplaats van Père-Lachaise.

 

Waardering en invloed

Pissarro wordt beschouwd als de “meest constante impressionist”. Hij nam als enige kunstenaar deel aan alle acht impressionistische tentoonstellingen. Zijn open karakter, bereidheid tot samenwerking en vernieuwende geest maakten hem tot een mentor voor jongere generaties. Zijn invloed is duidelijk zichtbaar bij Cézanne, Gauguin en Van Gogh, die hem allen als leermeester en vriend beschouwden.

 

Interessante feitjes

Een Caribische oorsprong
Pissarro werd geboren op het eiland Saint-Thomas — een exotische afkomst die hem een unieke blik op kleur, licht en natuur gaf.

Een vriend en leermeester
Hij was een mentor voor kunstenaars als Cézanne en Gauguin. Cézanne noemde hem “een vaderfiguur” en “een man die me leerde zien”.

Een verloren oeuvre
Tijdens de Frans-Duitse oorlog verloor Pissarro bijna 1.500 werken toen zijn huis in Louveciennes werd geplunderd.

Een sociale idealist
Pissarro was overtuigd anarchist en geloofde in een vreedzame, rechtvaardige samenleving. Zijn sympathie voor boeren en arbeiders blijkt uit de menselijkheid van zijn onderwerpen.

Een meester van het licht
Hij schilderde vaak op verschillende tijdstippen van de dag om het veranderende licht vast te leggen — een gewoonte die later ook Monet zou overnemen.

Familie vol kunstenaars
Vier van zijn kinderen — Lucien, Georges, Félix en Ludovic-Rodo — werden zelf kunstenaars. Zijn familie bleef tot in de 20e eeuw actief in de kunstwereld.

Een nuchtere persoonlijkheid
Anders dan zijn flamboyante tijdgenoten stond Pissarro bekend als bescheiden, vriendelijk en bedachtzaam. Renoir noemde hem ooit “de meest morele man die ik ooit heb ontmoet”.