in het schilderij Adoration of the Magi door Sandro Botticelli zie je deze figuur
die breed beschouwd wordt gezien als een zelfportret van Botticelli
Sandro Botticelli
ca. 1445–1510
Sandro Botticelli, geboren als Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi, was een Italiaanse schilder van de vroege Renaissance. Hij wordt gezien als een van de grootste kunstenaars van de Florentijnse school en is vooral beroemd om zijn elegante, dromerige schilderijen met mythologische en religieuze thema’s. Botticelli’s werk kenmerkt zich door sierlijke lijnen, verfijnde details en een poëtische, bijna etherische schoonheid. Zijn bekendste meesterwerken, zoals De Geboorte van Venus en La Primavera, behoren tot de meest iconische schilderijen uit de kunstgeschiedenis.
Botticelli werd rond 1445 geboren in Florence, als zoon van een leerbewerker. Zijn bijnaam “Botticelli” (wat “klein vat” betekent) was vermoedelijk een bijnaam van zijn oudere broer, die vervolgens ook op Alessandro werd toegepast.
Opleiding en ontwikkeling
Al op jonge leeftijd bleek Botticelli aanleg te hebben voor kunst. Hij ging eerst in de leer bij een goudsmid, maar stapte later over naar de schilderkunst. Rond 1460 werd hij leerling van Fra Filippo Lippi, een van de meest vooraanstaande schilders van Florence. Lippi’s invloed is duidelijk zichtbaar in Botticelli’s vroege werk: gracieuze figuren met een zachte, lyrische uitstraling.
Florentijnse carrière en Medici-bescherming
Florence was in de 15e eeuw een bruisend centrum van kunst en cultuur, sterk beïnvloed door de machtige Medici-familie. Botticelli werd al snel een van hun favoriete kunstenaars. Voor Lorenzo de’ Medici en zijn kring schilderde hij talrijke religieuze werken en mythologische taferelen.
In deze periode ontstonden zijn beroemdste schilderijen, waaronder La Primavera (ca. 1482) en De Geboorte van Venus (ca. 1485). Deze werken, met hun klassieke mythologische thema’s, verfijnde composities en elegante figuren, weerspiegelen de humanistische idealen van de Renaissance en de fascinatie voor de klassieke oudheid.
Rome en de Sixtijnse Kapel
In 1481 reisde Botticelli naar Rome, waar paus Sixtus IV hem en andere Florentijnse meesters uitnodigde om de Sixtijnse Kapel te decoreren. Botticelli schilderde er fresco’s met scènes uit het Oude en Nieuwe Testament, waaronder De Bekoring van Christus en De Straffen van Korach, Datan en Abiram.
Deze werken tonen zijn vermogen om complexe verhalen te verbeelden in dynamische composities. Toch zou zijn grootste roem niet uit de fresco’s voortkomen, maar uit de poëtische schilderijen die hij in Florence maakte.
Invloed van Savonarola
In de jaren 1490 veranderde Botticelli’s leven ingrijpend. Florence verkeerde in politieke en religieuze beroering door de invloed van de dominicaanse monnik Girolamo Savonarola, die opriep tot boetedoening en afkeer van wereldse pracht. Botticelli werd sterk door hem beïnvloed.
Volgens sommige bronnen zou hij zelfs schilderijen in het “Vreugdevuur der IJdelheden” hebben gegooid, al is dat niet met zekerheid te bewijzen. Zijn latere werken tonen in elk geval een ernstiger, soberder toon, met meer nadruk op religieuze mystiek dan op mythologische schoonheid.
Laatste jaren en dood
Na de dood van Lorenzo de’ Medici en de val van Florence’s politieke stabiliteit verloor Botticelli veel van zijn invloedrijke opdrachtgevers. Zijn stijl werd door de opkomst van kunstenaars als Leonardo da Vinci en Michelangelo als ouderwets beschouwd.
Hij stierf in 1510 in relatieve vergetelheid en armoede, begraven in de Ognissanti-kerk in Florence.
Waardering door de eeuwen heen
Net als bij veel kunstenaars uit de Renaissance raakte Botticelli’s roem na zijn dood in de vergetelheid. Pas in de 19e eeuw werd hij herontdekt, mede dankzij de prerafaëlieten in Engeland, die zijn elegante en dromerige stijl bewonderden. Sindsdien geldt hij als een van de grootste meesters van de Italiaanse kunst.
Vandaag de dag behoren zijn schilderijen tot de topstukken van de Uffizi in Florence en worden ze wereldwijd bewonderd als iconen van schoonheid en poëzie.
Interessante feitjes
Bijnaam
Botticelli’s echte naam was Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi, maar hij is bekend geworden onder zijn bijnaam. “Botticelli” betekent letterlijk “klein vat” of “wijnvatje”. Waarschijnlijk begon het als bijnaam van zijn broer Antonio, maar het bleef uiteindelijk aan Sandro kleven.
Geen klassieke schoonheid
Hoewel De Geboorte van Venus symbool staat voor de ideale schoonheid, is Venus in dit schilderij anatomisch “onlogisch”: haar romp is te kort en haar navel zit te hoog. Toch droeg dit bij aan het dromerige en iconische karakter van het werk.
Grafverzoek
Botticelli vroeg om begraven te worden aan de voeten van Simonetta Vespucci in de Ognissanti-kerk. Zijn wens werd vervuld, waardoor ze eeuwen later nog steeds samen verbonden zijn.
Devotie voor Dante
Botticelli maakte illustraties voor Dante’s Divina Commedia. Deze tekeningen getuigen van zijn grote bewondering voor de dichter en zijn vermogen om poëtische beelden in lijn, vorm en detail om te zetten.
De invloed van Savonarola
Onder invloed van de prediker Girolamo Savonarola keerde Botticelli zich in de jaren 1490 af van mythologische thema’s. Volgens sommige verhalen zou hij zelfs schilderijen in het “Vreugdevuur der IJdelheden” hebben gegooid, al is dit niet bewezen.
Onvervuld liefdesverhaal
Er zijn speculaties dat Botticelli nooit trouwde omdat hij verliefd was op Simonetta Vespucci. Er is geen bewijs voor een echte relatie, maar de mythe draagt bij aan de romantiek rond zijn leven.
Een kunstenaar van de lente
La Primavera is een allegorie op de lente en wordt vaak gezien als Botticelli’s meest poëtische werk, vol symboliek over liefde, vruchtbaarheid en vernieuwing.