Zelfportret William Hogarth  -1745

William Hogarth
1697–1764

William Hogarth was een Engelse schilder, graficus en satiricus die bekendstaat als de grondlegger van de moderne Britse karikatuur en het visuele commentaar. Zijn schilderijen en gravures combineren humor, ironie en maatschappijkritiek en leggen de Engelse samenleving van de 18e eeuw vaak genadeloos bloot. Met zijn beroemde reeksen, zoals A Harlot’s Progress en Marriage A-la-Mode, wist hij zowel te amuseren als te waarschuwen.

Geboren in Londen als zoon van een onderwijzer, groeide Hogarth op in bescheiden omstandigheden. Hij begon zijn loopbaan als graveur en leerde zo de kunst van het detail en de scherpe observatie. Later bouwde hij een veelzijdige carrière uit als schilder en prentmaker, waarin hij het dagelijks leven, de hypocrisie van de elite en de misstanden van zijn tijd vastlegde met een unieke mix van humor en ernst.

Vroege leven en carrière

William Hogarth werd geboren op 10 november 1697 in Londen. Zijn vader, Richard Hogarth, was een leraar en schrijver, maar kampte met financiële problemen waardoor hij zelfs enige tijd in een schuldengevangenis verbleef. Deze ervaringen met armoede en sociale ongelijkheid zouden Hogarths visie blijvend beïnvloeden.

In zijn jeugd volgde Hogarth een opleiding als graveur. Hij maakte onder meer boekillustraties en handelsvignetten, waarmee hij zijn gevoel voor detail en zijn scherpe observatievermogen ontwikkelde. Vanaf de jaren 1720 begon hij ook te schilderen, aanvankelijk portretten en groepsscènes.

 

Stijl en techniek

  • Satirisch en moralistisch – Hogarth maakte gebruik van humor, ironie en overdrijving om kritiek te leveren op de sociale en politieke misstanden van zijn tijd.

  • Visuele verhalen – Hij schilderde en graveerde vaak series die als een verhaal gelezen konden worden, zoals morele stripverhalen in beeld.

  • Kleur en compositie – Zijn schilderijen hebben vaak levendige kleuren en dynamische composities, waarin talloze details de toeschouwer uitnodigen tot nauwkeurig kijken.

  • Toegankelijkheid – Door zijn prenten goedkoop te laten reproduceren, bereikte hij een breed publiek en maakte hij kunst toegankelijk buiten de elite.

 

Belangrijkste werken

  • A Harlot’s Progress (1732) – Een reeks van zes schilderijen (later vooral bekend als gravures) die het tragische leven van een jonge vrouw in Londen tonen.

  • A Rake’s Progress (1733–1735) – Een serie van acht schilderijen over de ondergang van de rijke maar losbandige Tom Rakewell.

  • Marriage A-la-Mode (1743–1745) – Misschien zijn bekendste werk, een satirische reeks schilderijen over een gearrangeerd huwelijk tussen twee families, vol hebzucht en hypocrisie.

  • Beer Street en Gin Lane (1751) – Twee gravures die de gevolgen van drankgebruik tonen: welvaart en vrolijkheid in Beer Street tegenover ellende en vernietiging in Gin Lane.

 

Privéleven

In 1729 trouwde Hogarth met Jane Thornhill, de dochter van de schilder Sir James Thornhill. Het huwelijk was gelukkig, al kregen ze geen kinderen. Hun huis in Chiswick werd een belangrijk centrum van zijn werk en is tegenwoordig ingericht als het Hogarth’s House Museum.

Hogarth was maatschappelijk betrokken en verzette zich tegen piraterij in de kunstwereld: hij ijverde voor de eerste Britse copyrightwet voor kunstenaars, de zogenaamde “Engraver’s Copyright Act” van 1735, ook wel bekend als de Hogarth Act.

 

Laatste jaren en dood

In zijn latere jaren bleef Hogarth schilderen en graveren, maar hij werd ook actief in de kunstpolitiek en publiceerde essays over kunst en esthetiek. Zijn boek The Analysis of Beauty (1753) legde zijn ideeën uit over lijn, harmonie en beweging in kunst.

Hij overleed op 26 oktober 1764 in Londen en werd begraven in Chiswick. Zijn weduwe liet een monument oprichten met een grafschrift geschreven door zijn vriend, de schrijver David Garrick.

 

Waardering en invloed

Hogarth wordt gezien als een pionier van de moderne visuele satire. Zijn prenten en schilderijen legden de basis voor de Britse karikatuurtraditie, die later werd voortgezet door kunstenaars als James Gillray en George Cruikshank. Zijn vermogen om kunst te combineren met sociale kritiek maakte hem uniek in zijn tijd en nog altijd relevant voor hedendaagse beschouwers.

 

Invloed op de Britse karikatuurtraditie

Hogarths satirische stijl en zijn manier om maatschappelijke kwesties in beeldverhalen te vatten, maakten de weg vrij voor de bloei van de Britse karikatuur in de late 18e en vroege 19e eeuw. Kunstenaars als James Gillray en George Cruikshank borduurden voort op zijn visuele humor en kritische blik, waarbij zij politieke en sociale satire tot een kunstvorm verhieven.

Zijn werk wordt bovendien vaak gezien als een voorloper van de moderne cartoon en strip, waarin beeld en verhaal samen een boodschap of grap overbrengen. Daarmee leeft Hogarths nalatenschap voort, niet alleen in musea maar ook in de dagelijkse beeldcultuur.

Interessante feitjes

Een pionier van auteursrechten
Hogarth zette zich in voor bescherming van het werk van kunstenaars en kreeg in 1735 de Hogarth Act ingevoerd – de eerste Britse copyrightwet voor graveurs.

Arrestatie als spion
Tijdens een reis in Frankrijk werd Hogarth in Calais gearresteerd omdat men dacht dat hij een spion was. Hij werd uiteindelijk vrijgelaten toen hij zijn identiteit en talent kon bewijzen door ter plekke te tekenen.

Een kritische spinster
In zijn reeks Four Times of the Day beeldde hij een oudere vrouw af die hypocriet en oordelend was. Naar verluidt was dit een familielid, dat hem als wraak uit haar testament schrapte.

Een huis vol kunst
Zijn woning in Chiswick, waar hij samen met zijn vrouw woonde, is tegenwoordig een museum dat gewijd is aan zijn leven en werk.

Geen kinderen, maar wel erfgoed
Hoewel Hogarth en zijn vrouw kinderloos bleven, liet hij een enorme erfenis na in de vorm van schilderijen en gravures die de Engelse cultuur blijvend hebben beïnvloed.

Van satire tot theorie
Hij was niet alleen kunstenaar, maar ook schrijver: in zijn boek The Analysis of Beauty legde hij zijn artistieke ideeën vast, met de “lijn van schoonheid” als kernbegrip.

Een vriend van schrijvers en acteurs
Hogarth verkeerde in literaire en theatrale kringen en onderhield vriendschappen met schrijvers als Henry Fielding en toneelspeler David Garrick.

Een unieke stem
Volgens schilder John Constable was Hogarth zo’n origineel talent dat hij geen school had voortgebracht: “Hogarth heeft geen navolgers, en hij is nooit met enig succes geïmiteerd.”

Zijn eigen grafmonument
Het grafschrift op zijn graf werd geschreven door Garrick en benadrukt zowel zijn kunstzinnige scherpte als zijn warme persoonlijkheid.

"Farewell great Painter of Mankind!
Who reach’d the noblest point of Art;
Whose pictur’d Morals charm the Mind,
And through the Eye correct the Heart.
If Genius fire thee, Reader, stay;
If Nature touch thee, drop a Tear;
If neither move thee, turn away,
For Hogarth’s honour’d dust lies here."