Jackson Pollock - rond 1950
foto afkomstig van het Smithsonian Institution - Archives of American Art
Jackson Pollock
1912 - 1956
Paul Jackson Pollock werd geboren op 28 januari 1912 in Cody, Wyoming, als jongste van vijf zonen in een gezin van Schots-Ierse afkomst. Zijn vader, LeRoy Pollock, was een boer en landmeter, en zijn moeder, Stella May McClure, was een sterke en artistiek ingestelde vrouw die een grote invloed op Pollock had. Het gezin verhuisde vaak tijdens zijn jeugd, waarbij ze op verschillende boerderijen in de westelijke Verenigde Staten woonden, waaronder in Arizona en Californië. Deze nomadische levensstijl en de ervaring van leven in de natuur in het Amerikaanse Westen zouden later een subtiele invloed hebben op zijn werk.
Pollock voelde zich van jongs af aan aangetrokken tot kunst, maar zijn vroege jaren waren turbulent. Hij werd op jonge leeftijd van verschillende scholen gestuurd en vertoonde rebelse trekken. In 1928 verhuisde hij naar Los Angeles om kunst te studeren aan de Manual Arts High School, waar hij voor het eerst formele kunstlessen volgde. Het was echter in New York, waar hij in 1930 naartoe verhuisde, dat zijn artistieke reis echt begon.
Opleiding en Invloeden
In New York ging Pollock studeren aan de Art Students League bij de schilder Thomas Hart Benton, een vooraanstaand figuur binnen het American Regionalism. Hoewel Pollock Bentons realistische stijl niet overnam, had diens nadruk op krachtige vormen en compositie een grote invloed op Pollock. Benton leerde hem hoe hij schilderijen moest structureren en vormgeven, wat later terug te zien was in de ritmische en dynamische bewegingen van zijn abstract werk.
Tijdens de jaren dertig was Pollock ook onder de invloed van de Mexicaanse muralisten, met name Diego Rivera en José Clemente Orozco, wiens muurschilderingen kracht, emotie en sociaal engagement uitstraalden. Deze kunstenaars geloofden dat kunst een krachtig middel was voor sociale verandering. Hoewel Pollock uiteindelijk een heel andere artistieke weg zou inslaan, bleef de intensiteit van hun werk hem fascineren.
Worstelingen en Psychologische Invloeden
Pollock kampte al op jonge leeftijd met ernstige persoonlijke problemen, waaronder depressie en alcoholisme. Zijn broers Charles en Sanford hadden hun eigen problemen met alcohol, wat Jackson op jonge leeftijd beïnvloedde. Zijn innerlijke worstelingen leidden hem naar psychoanalyse, waar hij onder behandeling stond van Jungiaanse therapeuten, onder wie Joseph Henderson en later Robert Descharnes.
De therapie bracht hem in aanraking met de theorieën van Carl Jung, die de basis legden voor Pollock's geloof in kunst als een middel om het onbewuste te onthullen. Hij was vooral geïntrigeerd door de Jungiaanse ideeën over archetypen en het collectief onbewuste. Dit leidde hem uiteindelijk naar een diepere verkenning van het surrealisme, dat zich richtte op het uitdrukken van het onderbewuste door middel van automatisch schilderen en vrije associatie.
Van Realisme naar Abstractie: Artistieke Ontwikkeling
In de jaren veertig begon Pollock zich los te maken van het realisme en ging hij experimenteren met abstracte vormen, beïnvloed door de werken van surrealistische kunstenaars zoals Joan Miró en André Masson. In deze periode werkte hij voor het Federal Art Project, onderdeel van de Works Progress Administration (WPA), waar hij in contact kwam met kunstenaars zoals Willem de Kooning, Mark Rothko en Arshile Gorky.
Deze periode bleek cruciaal voor zijn ontwikkeling als kunstenaar. Pollock begon te werken met grote formaten en experimenteerde met technieken die steeds verder weg stonden van de traditionele schilderkunst. Zijn stijgende interesse in de expressie van het onderbewuste leidde hem naar een nieuwe stijl van schilderen die radicaal verschilde van zijn eerdere werk.
De Doorbraak van de "Drip Painting" Techniek
Pollock's grote artistieke doorbraak kwam in de late jaren 40, toen hij zijn beroemde "drip painting" techniek ontwikkelde. Hij gebruikte ongebruikelijke methoden, waarbij hij verf rechtstreeks op het canvas druppelde, spatte of goot terwijl het op de grond lag. In plaats van traditionele penselen gebruikte hij stokken, paletmessen en zelfs zijn handen om de verf te manipuleren.
Deze techniek, bekend geworden als action painting, maakte deel uit van de bredere abstract-expressionistische beweging. Het proces zelf werd een belangrijk onderdeel van het kunstwerk: de fysieke handeling van het schilderen, het ritme van de bewegingen en de interactie tussen het lichaam en het materiaal werden net zo belangrijk als het uiteindelijke resultaat.
Werken zoals "No. 5, 1948", "Autumn Rhythm (Number 30)", en "Lavender Mist (Number 1, 1950)" behoren tot zijn beroemdste schilderijen. Deze doeken, vaak van grote afmetingen, tonen een complex netwerk van overlappende druppels, lijnen en vlekken van verf, die op het eerste gezicht chaotisch lijken, maar bij nader inzien een gevoel van ritme, energie en spontaniteit onthullen.
Het Leven met Lee Krasner en Persoonlijke Struggles
In 1945 trouwde Pollock met de kunstenares Lee Krasner, een getalenteerde schilder die zijn werk zowel professioneel als persoonlijk ondersteunde. Het paar verhuisde naar East Hampton, Long Island, waar Pollock een studio had die hem de ruimte gaf om op grotere canvassen te werken. Krasner had een blijvende invloed op zijn carrière, niet alleen als zijn partner, maar ook als een serieuze kunstenaar met wie hij ideeën uitwisselde. Ondanks hun gedeelde artistieke passie, werd hun huwelijk bemoeilijkt door Pollock's voortdurende worsteling met alcoholisme.
Hoewel Pollock internationale erkenning kreeg, met tentoonstellingen in prestigieuze instellingen zoals het Museum of Modern Art (MoMA), worstelde hij voortdurend met zijn innerlijke demonen. Zijn verslaving aan alcohol en zijn onvermogen om met de druk van zijn beroemdheid om te gaan, maakten zijn laatste jaren bijzonder moeilijk.
Laatste Jaren en Overlijden
In de vroege jaren vijftig begon Pollock's productiviteit af te nemen. Hij stapte kort over op figuratief werk, maar keerde al snel terug naar zijn kenmerkende abstracte stijl. Zijn laatste jaren waren echter donker. Pollock's alcoholisme verergerde en hij raakte steeds meer geïsoleerd.
Op 11 augustus 1956 kwam Jackson Pollock op tragische wijze om het leven bij een auto-ongeluk in East Hampton, New York. Hij was 44 jaar oud en reed onder invloed van alcohol. Zijn dood schokte de kunstwereld en markeerde het einde van een carrière die ondanks zijn relatieve korte duur een enorme impact had gehad op de moderne kunst.
Nalatenschap en Invloed
Jackson Pollock wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke kunstenaars van de 20e eeuw. Zijn innovatieve werkwijze, waarin hij de traditionele schildertechnieken losliet en het proces zelf centraal stelde, veranderde de kunstwereld blijvend. Zijn werken worden nog steeds voor astronomische bedragen verkocht, en musea over de hele wereld blijven zijn werken tentoonstellen.
Zijn bijdrage aan het abstract expressionisme en zijn pionierswerk met action painting hebben generaties van kunstenaars beïnvloed. Kunstenaars als Willem de Kooning en Franz Kline werden direct door hem geïnspireerd, en zijn invloed is voelbaar tot op de dag van vandaag, in de manier waarop kunstenaars omgaan met het creatieve proces en het concept van kunst zelf.
Hoewel zijn persoonlijke leven werd gekenmerkt door innerlijke worstelingen, hebben zijn artistieke prestaties een blijvende erfenis nagelaten die de grenzen van de schilderkunst heeft verlegd en nieuwe mogelijkheden voor expressie heeft geopend.
Interessante feitjes
Hij schilderde niet alleen met verf
Hoewel hij beroemd is geworden door zijn verf "drip" techniek, gebruikte Pollock ook andere materialen om textuur en diepte aan zijn werk toe te voegen, zoals zand, glas en sigarettenpeuken. Hij was niet bang om onconventionele technieken te gebruiken in zijn zoektocht naar nieuwe vormen van expressie.
Pollock kreeg zijn eerste baantje door zijn broer
Jackson Pollock's oudere broer, Charles Pollock, was ook kunstenaar en had een grote invloed op zijn vroege carrière. Het was door Charles dat Jackson werk kreeg bij het Federal Art Project van de Works Progress Administration (WPA), waar hij muurschilderingen maakte. Deze periode gaf hem een vast inkomen en stelde hem in staat zijn artistieke vaardigheden verder te ontwikkelen.
Zijn bijnaam was "Jack the Dripper"
Dit is een bijnaam die hij kreeg door zijn kenmerkende "drip painting" techniek. De Amerikaanse kunstcriticus Clement Greenberg en het tijdschrift Time noemden hem op speelse wijze zo, een bijnaam die zijn reputatie als baanbrekende kunstenaar weerspiegelde.
Hij gaf regelmatig schilderlessen, maar was niet erg populair als leraar
In de jaren 40 gaf Pollock enkele kunstlessen aan de City and Country School in New York, maar hij had weinig geduld met zijn leerlingen. Zijn intensiteit en onorthodoxe stijl maakten hem niet de meest benaderbare leraar, wat leidde tot conflicten met studenten en collega's.
Pollock schilderde soms in een tranceachtige staat
Pollock beschouwde zijn schilderproces als een vorm van directe expressie, waarin hij soms in een bijna trance-achtige staat kwam. Hij zei ooit: "Ik zie nooit een afbeelding vooraf; ik zie nooit iets definitiefs. Het is een proces van ontdekken en uitvinden."
Hij had een liefde voor jazzmuziek
Jackson Pollock hield erg van jazz, vooral de improviserende stijl van musici zoals Charlie Parker en Dizzy Gillespie. De energie en spontaniteit van jazz zouden een parallel kunnen vormen met zijn eigen schilderstijl, waarin hij vrijelijk en zonder vooraf bedacht plan te werk ging.
Pollock was verlegen en onhandig in sociale situaties
Ondanks zijn wilde en expressieve kunst, was Pollock in zijn persoonlijke leven vaak verlegen, sociaal onhandig en gevoelig. Hij had moeite om met anderen om te gaan en vond het moeilijk om met de faam die hij verwierf om te gaan, wat zijn worsteling met alcoholisme verergerde.
Pollock's werken werden vaak ondersteboven bekeken
Omdat hij zijn doeken meestal op de grond schilderde, had Pollock geen vaste oriëntatie tijdens het schilderen. Dit resulteerde erin dat sommige van zijn schilderijen in musea en galerijen aanvankelijk verkeerd werden opgehangen. Het maakte voor hem niet uit hoe een schilderij werd gepresenteerd, omdat hij vond dat elke oriëntatie betekenis had.
Zijn schilderstijl is onderzocht met forensische technieken
Wetenschappers hebben Pollock's schilderijen met wiskundige modellen en fractal-gebaseerde analyses bestudeerd om te begrijpen of er patronen zijn in zijn druptechniek. Ze ontdekten dat er inderdaad herhaalde, fractal-gebaseerde patronen waren, wat suggereert dat zijn ogenschijnlijk chaotische werken een verborgen structuur hebben.
Zijn studio is nog steeds intact
Pollock's studio op Long Island, waar hij veel van zijn beroemde werken creëerde, is nu een museum en kan door bezoekers worden bezichtigd. De vloer van de studio is bedekt met verfdruppels die nog steeds zichtbaar zijn en een fysiek bewijs vormen van zijn creatieve proces.