Paul Gauguin in 1881
Paul Gauguin
1848–1903
Eugène Henri Paul Gauguin werd op 7 juni 1848 geboren in Parijs, Frankrijk. Gauguins vader was een journalist uit Orléans, en zijn moeder was half Frans en half Peruaans. Na de staatsgreep van Napoleon III in 1848 vertrok het gezin naar Peru, omdat Gauguins vader daar een krant wilde starten. Helaas overleed hij onderweg. Gauguins moeder bleef met haar kinderen vier jaar bij haar oom in Lima, maar daarna keerden ze terug naar Frankrijk. Op 17-jarige leeftijd ging Gauguin bij de koopvaardij, waar hij zes jaar lang de wereld rondreisde. In 1867 overleed zijn moeder, en de zakenman Gustave Arosa werd de voogd van het gezin. Toen Gauguin stopte bij de koopvaardij, regelde Arosa een baan voor hem als effectenmakelaar. Hij stelde Gauguin ook voor aan de Deense Mette Sophie Gad, met wie hij in 1873 trouwde.
Gauguin raakte geïnteresseerd in kunst door Arosa, die een verzameling schilderijen had van kunstenaars als Camille Corot, Eugène Delacroix en Jean-François Millet. Een collega, Émile Schuffenecker, schilderde ook en stimuleerde Gauguin om zelf te gaan schilderen. Al snel volgde hij lessen en ging hij regelmatig naar een atelier om modellen te tekenen.
Pissarro en Ontwikkeling als Kunstenaar
Rond 1874 ontmoette Gauguin de oudere kunstenaar Camille Pissarro, die hem hielp de technieken van schilderen onder de knie te krijgen. In 1876 werd zijn werk Landschap bij Viroflay geselecteerd voor de Salon, een jaarlijkse Franse tentoonstelling. Tussen 1876 en 1881 verzamelde hij werken van moderne meesters zoals Manet, Cézanne, en Monet en raakte hij beïnvloed door het impressionisme.
Gauguin’s werk werd in 1880 voor het eerst opgenomen in een impressionistententoonstelling. Deze periode schilderde hij vaak samen met Pissarro en Cézanne, wat zijn techniek versterkte. Ook trad hij toe tot de avant-gardistische kunstkringen waar onder andere Degas en Renoir deel van uitmaakten.
Kunst boven Carrière
Na het instorten van de Franse aandelenmarkt in 1882 verloor Gauguin zijn baan, wat hij als kans zag om fulltime te schilderen. Hij verhuisde naar Rouen en later met zijn gezin naar Denemarken om daar steun te zoeken. Door afwijzing van zijn schoonfamilie keerde hij zonder zijn vrouw maar met zijn oudste zoon terug naar Parijs om zich volledig op zijn kunst te richten.
Doorbraak met Syncretisme
In 1886 toonde Gauguin negentien werken in een impressionistententoonstelling, maar hij viel in de schaduw van Seurat. Gefrustreerd zocht hij een eenvoudiger leven in Pont-Aven in Bretagne, waar hij een eigen stijl ontwikkelde, later bekend als Syncretisme. Deze stijl legde nadruk op grote kleurvlakken, vereenvoudigde vormen en emotionele expressie. Deze stijl zou Gauguin ook overbrengen op jonge kunstenaars zoals Émile Bernard.
Spanningen met Van Gogh in Arles
In 1888 reisde Gauguin naar Arles om samen met Vincent van Gogh te werken, op uitnodiging van Theo van Gogh. De samenwerking leidde tot conflicten, en na een heftig incident vertrok Gauguin plotseling. Hoewel lang gedacht werd dat Van Gogh zelf zijn oor had afgesneden, suggereerden historici later dat Gauguin hierin betrokken was.
Symbolisme en Internationale Invloeden
Terug in Parijs raakte Gauguin verbonden met symbolistische dichters en kreeg hij erkenning als leider van de symbolistische kunst. Hij verhuisde naar Le Pouldu, waar hij primitieve vormen uit religieuze monumenten in zijn werk verwerkte, zoals te zien in De Gele Christus (1889). Teleurgesteld in de invloed van het Westen, vroeg hij een subsidie aan om naar Tahiti te reizen.
Tahiti en Primitivisme
Gauguin arriveerde in Tahiti in 1891, maar vond daar niet het onaangetaste paradijs dat hij zocht. Desondanks verwerkte hij de lokale cultuur in zijn werk, zoals in De Geest van de Doden Wacht (1892). Hij probeerde Oceanische tradities na te bootsen in zijn beeldhouwwerk en houtsneden, wat leidde tot een meer ruwe, ongepolijste esthetiek.
Laatste Jaren en Invloed op de Moderne Kunst
Gauguin keerde in 1893 terug naar Frankrijk, maar vond nog steeds geen succes. Hij vertrok in 1895 definitief naar Tahiti, waar hij zijn ultieme werk, Waar komen we vandaan? Wat zijn we? Waar gaan we heen? (1897), voltooide. Zijn stijl beïnvloedde talloze moderne kunstenaars zoals Munch en Picasso en legde de basis voor stromingen zoals het expressionisme en het kubisme. Gauguin’s afwijzing van het materialisme en zijn zoektocht naar spirituele diepgang bleven een blijvende invloed op de kunst van de 20e eeuw.
Interessante feitjes
Gauguin heeft wortels in de Spaans-Peruaanse aristocratie
Zijn overgrootvader, Don Mariano Tristán Moscoso, kwam uit de voorname Spaanse familie Tristán Moscoso, die al sinds de 17e eeuw gevestigd was in Arequipa, Peru. Begin 19e eeuw ontmoette Don Mariano in Spanje zijn toekomstige vrouw, Anne-Pierre Laisney, die in Frankrijk was geboren. Omdat ze geen officiële huwelijksvergunning konden verkrijgen, erkende de familie Tristán Moscoso hun huwelijk in Peru niet als wettig. Dit leidde tot problemen toen Don Mariano in 1807 onverwacht overleed, waardoor zijn weduwe en hun twee kinderen geen aanspraak konden maken op het familiefortuin. Laisney en haar dochter, Flora Célestine (Gauguins grootmoeder), probeerden jarenlang wettelijk toegang te krijgen tot Don Mariano's nalatenschap. Hoewel hun strijd uiteindelijk niet succesvol was, werden Flora en haar familie, waaronder Gauguin, wel opgenomen in de hogere sociale klasse van Zuid-Amerika.
Edgar Degas was een grote bewonderaar van Gauguin
Degas en Gauguin deelden een wederzijdse waardering voor elkaars kunst. Degas, die al een succesvolle en bekende kunstenaar was, sprak regelmatig en publiekelijk zijn steun voor Gauguin uit. Hij zorgde ervoor dat Gauguins werk te zien was op een tentoonstelling die hij in 1893 organiseerde, en bleef Gauguins werk kopen tot aan zijn dood. Hun vriendschap was voor Gauguin de meest langdurige en belangrijkste relatie die hij had.
Geen commercieel succes als kunstenaar tijdens zijn leven
Gauguin bereikte pas na zijn dood commercieel succes . In tegenstelling tot Van Gogh slaagde Gauguin erin om zijn werk te verkopen, maar dan voor relatief lage bedragen. Hij wist nooit echt een grote markt voor zijn kunst op te bouwen en werd door critici en verzamelaars vaak met weinig respect behandeld. Kort na zijn overlijden in 1903 groeide de interesse in zijn schilderijen, vooral nadat de Salon d'Automne in 1906 maar liefst 227 van zijn werken tentoonstelde. Hij werd daarna erkend als een belangrijke invloed in de ontwikkeling van het Primitivisme en het Postimpressionisme in de twintigste eeuw.
Veel van zijn kinderen overleden voor hij deed
Gauguin had voor zover wij weten acht kinderen. Daarvan stierven er zes voordat Gaugin zelf overleed. Gauguin overleefde dus zes van zijn kinderen. Zijn dochter Aline en zijn zoon Clovis zijn de enige die hun vader overleefden. Historici vermoeden dat Gauguin trouwens nog meer kinderen had, maar dat is niet met zekerheid te zeggen.
Drie kinderen volgden in zijn voetsporen
Drie van zijn kinderen werden later ook kunstenaar: Paul Rollon “Pola” Gauguin, Emile Gauguin (Emile Marae a Tai) en Germaine Huet, die werkte onder de naam Germaine Chardon.
Een krater op Mercurius
Op de planeet Mercurius is een krater naar Gauguin vernoemd. In 1979 besloot de Internationale Astronomische Unie om een krater van zeventig kilometer breed in het Borealis-gebied van Mercurius zijn naam te geven. Het is gebruikelijk dat de kraters op Mercurius worden vernoemd naar overleden kunstenaars, schrijvers en andere culturele figuren. Andere kraters op de planeet dragen bijvoorbeeld de namen van Italo Calvino, André Derain, Charles A. Eastman, Ernest Hemingway, Utagawa Kunisada, Dorothea Lange en andere bekende persoonlijkheden.
Gauguin had een slechte gezondheid
Gauguin had het grootste deel van zijn leven te maken met ernstige gezondheidsproblemen. Hij leed aan syfilis en was verslaafd aan alcohol, wat zijn lichaam zwaar belastte. Tijdens een ruzie in een bar in Frankrijk brak hij zijn enkel, een blessure die nooit goed genas. Daardoor bleven zijn benen de rest van zijn leven met wonden kampen, verergerd door zijn syfilis. Om zijn pijn te verlichten, gebruikte hij regelmatig morfine, laudanum en opium, maar deze middelen maakten zijn klachten op den duur alleen maar erger. Uiteindelijk overleed hij aan de gevolgen van zijn ziekte en langdurig medicijngebruik.
Hij hield van jonge meisjes
Paul Gauguin stond bekend in de kunstwereld om zijn losbandige levensstijl en vele relaties, vooral met veel jongere vrouwen. Gauguin had meerdere relaties met jonge meisjes, vooral in Tahiti, waar sommigen nog geen 15 jaar oud waren. Zijn bekendste partner daar was Teha'amana, die hij op een middag ontmoette en met wie hij trouwde; zij was toen 13.
Hij identificeerde zich met Jezus
Paul Gauguin voelde zich eenzaam en onbegrepen. Hij vergeleek zijn lijden en last vaak met die van Jezus Christus. In kunstwerken ging hij zelfs zo ver dat hij Christus afbeeldde met enkele van zijn eigen gelaatstrekken.
Gauguin op het witte doek
Gauguin werd door verschillende beroemde acteurs vertolkt in films. Zo speelde Anthony Quinn Gauguin in Lust for Life , de biografische film uit 1956 over Van Gogh. Donald Sutherland speelde hem in de biografische film Oviri uit 1986 over Gauguin, terwijl Sutherlands zoon Kiefer Gauguin speelde in Paradise Found uit 2003. Vincent Cassel speelde de kunstenaar in de film Voyage to Tahiti uit 2018 die zich richtte op zijn reizen .