Jean Francois Millet - ca. 1870 foto door Nadar
Jean-François Millet
1814–1875
Jean-François Millet was een Franse schilder die vooral bekend werd om zijn realistische weergave van boeren en landarbeiders. Zijn schilderijen tonen de harde werkelijkheid van het plattelandsleven, maar ademen ook waardigheid en verbondenheid met de natuur. Hij werd een van de leidende figuren van de School van Barbizon en inspireerde later kunstenaars als Vincent van Gogh.
Millet werd geboren in Normandië in een boerenfamilie en kende het zware werk op het land uit eigen ervaring. Zijn afkomst bepaalde zijn onderwerpen: eenvoudige mensen in hun dagelijkse strijd en arbeid. Hij schilderde ze niet als karikaturen of romantische figuren, maar als krachtige, eerlijke wezens die hun plaats in de wereld verdienden.
Zijn stijl combineerde een sobere realiteit met een gevoel van spiritualiteit, waardoor zijn werk vaak een bijna religieuze lading kreeg. Tegenwoordig wordt hij gezien als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het 19e-eeuwse realisme en een kunstenaar die het boerenleven een blijvende plaats in de kunstgeschiedenis gaf.
Vroege leven en opleiding
Jean-François Millet werd geboren op 4 oktober 1814 in Gruchy, Normandië, als oudste zoon van een boerengezin. Hij kreeg zijn eerste tekenlessen van een plaatselijke schilder, voordat hij in 1837 naar Parijs ging om aan de École des Beaux-Arts te studeren. Zijn opleiding bracht hem in aanraking met klassieke en romantische kunst, maar al snel keerde hij terug naar thema’s die hem persoonlijker raakten: het eenvoudige leven van boeren en landarbeiders.
De School van Barbizon
In de jaren 1840 sloot Millet zich aan bij de School van Barbizon, een groep kunstenaars die zich vestigde in het dorp Barbizon bij het woud van Fontainebleau. Ze keerden zich af van academische tradities en zochten hun inspiratie in de natuur. Millet bracht er de rest van zijn leven door en maakte er zijn meest iconische schilderijen.
Stijl en thematiek
Millets werk is onlosmakelijk verbonden met het boerenleven. Zijn schilderijen tonen vaak figuren in eenvoudige poses: zaaien, oogsten, bidden of rusten. Zijn beroemde werk L’Angélus (1857–1859) laat bijvoorbeeld twee boeren zien die stoppen met hun werk om te bidden, een beeld dat zowel religieuze devotie als menselijke nederigheid uitstraalt.
Kenmerken van zijn stijl zijn:
-
Een sobere, aardse kleurenpalet.
-
Monumentale eenvoud in de poses van boeren.
-
Een combinatie van realisme en spiritualiteit.
Belangrijkste werken
-
De Zaaier (1850) – Een krachtig beeld van een boer die zaden uitstrooit, bijna iconisch in zijn eenvoud.
-
L’Angélus (1857–1859) – Een van zijn beroemdste schilderijen, waarin religie en landbouw samenkomen.
-
De Arenleessters (1857) – Drie vrouwen die aren rapen op een veld, een thema dat symbool werd voor armoede en doorzettingsvermogen.
Een religieus realisme
Hoewel Jean-François Millet bekendstaat als realist, zit er in veel van zijn schilderijen een diepere, bijna religieuze dimensie. Voor hem was het boerenwerk meer dan fysieke arbeid: het was ook een ritueel dat verweven was met de cyclus van het leven. Werken als L’Angélus en De Arenleessters tonen eenvoudige mensen in alledaagse handelingen, maar stralen tegelijkertijd een gevoel van plechtigheid en devotie uit. Millet wist zo het gewone werk op het land te verheffen tot iets universeels en tijdloos, waarin arbeid en spiritualiteit onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Privéleven
In 1841 trouwde Millet met Pauline-Virginie Ono, die kort daarna overleed aan ziekte. Later hertrouwde hij met Catherine Lemaire, met wie hij negen kinderen kreeg. Zijn gezin leefde vaak in bescheiden omstandigheden, en ondanks zijn faam bleef hij een eenvoudig leven leiden in Barbizon.
Laatste jaren en dood
Hoewel Millet in zijn tijd bewonderaars had, kreeg hij ook kritiek van de conservatieve kunstwereld, die zijn realistische boerenfiguren te alledaags vond. Tegen het einde van zijn leven groeide echter zijn erkenning, en in 1868 werd hij benoemd tot ridder in het Legioen van Eer. Hij stierf op 20 januari 1875 in Barbizon.
Waardering en invloed
Millets schilderijen beïnvloedden vele latere kunstenaars, waaronder Vincent van Gogh, die in zijn brieven vaak zijn bewondering uitte. Ook latere realisten en zelfs de vroege modernisten zagen in Millet een pionier die het gewone leven waardig en groots wist te verbeelden.
Interessante feitjes
Een boerenzoon
Millet kende het boerenleven uit eigen ervaring. Zijn schilderijen waren daardoor geen romantische verzinsels, maar weergaven van wat hij zelf had meegemaakt.
Een religieuze toon
Hoewel hij niet streng religieus was, gaf Millet veel van zijn schilderijen een spirituele lading, alsof het boerenwerk een vorm van devotie was.
L’Angélus en het mysterie
Het schilderij L’Angélus werd in de 19e eeuw zo beroemd dat het als prent in duizenden huishoudens hing. Salvador Dalí raakte erdoor geobsedeerd en schreef er later een heel essay over.
Een eenvoudige man
Ondanks zijn groeiende roem bleef Millet terughoudend en sober leven in Barbizon, waar hij zich liever wijdde aan zijn werk dan aan publieke erkenning.
Een uniek detail
Opvallend genoeg dateerde Millet slechts één van al zijn werken. Het is onbekend waarom hij dit deed, maar het maakt dat ene stuk bijzonder binnen zijn oeuvre.
Niet altijd geliefd
De Franse elite vond Millets boeren te grof en te alledaags. Sommigen beschuldigden hem er zelfs van socialistische ideeën te verspreiden door het boerenleven zo centraal te stellen.