1949 door Karel Appel uit 1949
CoBrA
Periode: 1948-1951
CoBrA is een avant-garde kunstbeweging die werd opgericht in Parijs. De naam CoBrA is een acroniem voor de steden waar de oprichters vandaan kwamen: Copenhagen, Brussel, en Amsterdam.
De CoBrA-kunstenaars streefden naar een vrije, spontane manier van werken en wilden terugkeren naar de basis van creatie. Ze lieten zich inspireren door kindertekeningen, outsider art (kunst van geesteszieken), hun eigen handschrift en Oosterse kalligrafie. Daarnaast beschouwden ze moderne meesters zoals Picasso, Klee, Miró en Kandinsky als hun voorgangers.
Geïnspireerd door de ideeën van Karl Marx wilden kunstenaars zoals Jorn, Dotremont en Nieuwenhuys een nieuwe samenleving waar iedereen kunst kan maken, niet alleen voor maar ook door mensen. Ze dachten dat, zodra de bestaande kunstregels zouden verdwijnen, een nieuwe kunst zou ontstaan die iedereen kon begrijpen en maken. Hoewel het surrealisme invloed op hen had, kozen de CoBrA-kunstenaars voor experiment en spontaniteit in plaats van het automatische werken dat het surrealisme gebruikte.
Invloed en nalatenschap
De Franse filosoof Gaston Bachelard beïnvloedde hen met zijn theorieën over de vier oerelementen (vuur, lucht, water en aarde) als bronnen van inspiratie. De CoBrA-theoretici geloofden dat hun aanpak, gecombineerd met hun marxistische visie, de weg zou vrijmaken voor een nieuwe, door iedereen gemaakte volkskunst.
De beweging ontstond in 1948 in Parijs, maar eindigde al in 1951 door ziekte en onderlinge conflicten. Toch bleef de invloed van CoBrA groot, zowel door de ontwikkeling van een eigen stijl als door hun idealen voor een nieuwe maatschappij. Verschillende Europese kunstenaars sloten zich aan bij de beweging, en CoBrA breidde zich snel uit naar steden zoals Amsterdam en Brussel, waar het kunstenaars van diverse achtergronden aantrok, allen met een gezamenlijke afkeer van academische kunst en een voorkeur voor spontaniteit en expressie.
Kenmerken van CoBrA
Spontaniteit en expressie
CoBrA-kunstenaars schilderden vaak op een zeer directe en expressieve manier, zonder van tevoren een plan te hebben. Hun werken lijken vaak rauw en spontaan, als een reflectie van hun innerlijke emoties.
Geïnspireerd door kindertekeningen en primitieve kunst
CoBrA-kunstenaars bewonderden de onschuld en directe expressie van kindertekeningen en de eenvoud van primitieve kunst. Ze wilden deze elementen in hun werk integreren door speelse en eenvoudige vormen te gebruiken.
Felle, levendige kleuren
CoBrA-kunstenaars gebruikten vaak heldere, levendige kleuren in hun schilderijen, wat hun werk een energieke en optimistische uitstraling gaf, ondanks de vaak chaotische en verontrustende inhoud.
Abstractie gecombineerd met figuratie
Hoewel het werk van CoBrA vaak abstract is, bevatten veel schilderijen ook figuratieve elementen zoals menselijke of dierlijke vormen die vervormd of in een abstracte context zijn geplaatst.
Een impressie van de kunst van Asger Jorn
Collectieve kunst
Een belangrijk aspect van CoBrA was samenwerking. De kunstenaars werkten vaak samen aan schilderijen en andere projecten, wat uniek was in de kunstwereld. Ze zagen kunst als een middel voor gemeenschapszin en wilden de kunst toegankelijk maken voor iedereen.
Een verzameling werken van Karel Appel
Een video over CoBrA in het Frans met Nederlandse ondertiteling
Belangrijke kunstenaars en hun werk
Karel Appel:
Appel was een van de belangrijkste leden van CoBrA. Zijn schilderijen waren vaak krachtig en direct, vol met abstracte maar herkenbare vormen, die hij beschreef als "barbaarse primitiviteit."
Belangrijke werken zijn onder meer :
"Vragende Kinderen" (1949): Dit werk toont Appels typische stijl, met kinderlijke vormen en felle kleuren. Het onderwerp is verontrustend – een rij kinderen met uitgestoken handen – en reflecteert de naoorlogse wanhoop en onschuld.
"Schreeuwend Beest" (1951): Een dynamisch schilderij waarin Appel gebruik maakt van abstracte lijnen en levendige kleuren om een beestachtige figuur tot leven te brengen. Dit werk toont de rauwe emotie en energie die typisch is voor zijn stijl.
Asger Jorn:
Jorn was een van de oprichters van CoBrA en stond bekend om zijn experimentele benadering van kunst. Hij geloofde in de kracht van collectieve creatie en werkte vaak samen met andere kunstenaars, wat de kern vormde van het CoBrA-idee. Belangrijke werken zijn onder meer:
Stalingrad" (1957-1972): Dit monumentale werk, waaraan Jorn meer dan tien jaar werkte, toont de chaos en destructie van de oorlog in een abstracte stijl. Het schilderij is vol met dynamische lijnen en explosieve kleuren, wat de intense energie van het conflict symboliseert.
"Sans titre" (1956): Een abstract werk waarin vormen en kleuren willekeurig lijken te ontstaan, met een combinatie van speelse lijnen en felle kleuren.
Constant Nieuwenhuys:
Constant was een veelzijdige kunstenaar die zich bezighield met schilderkunst, beeldhouwkunst en stedenbouwkundige theorieën. Zijn werk was zowel abstract als figuratief, vaak gericht op de menselijke conditie en de naoorlogse wereld. Belangrijke werken zijn onder meer:
"Het Beest is Los" (1950): In dit werk zien we een beestachtige, groteske figuur die zowel abstract als dreigend overkomt. Constant gebruikte ruwe lijnen en felle kleuren om een gevoel van chaos en onrust te creëren.
"Warrior" (1951): Een expressieve en abstracte weergave van een krijger, getekend door woeste penseelstreken en levendige kleuren. Het werk lijkt primitief en gewelddadig, zoals veel van Constant’s schilderijen uit deze periode.
Pierre Alechinsky:
Alechinsky voegde een meer grafische, vaak speelse stijl toe aan de CoBrA-beweging. Hij werkte vaak met kalligrafische lijnen en gebruikte elementen uit de Oosterse kunst in zijn schilderijen. Belangrijke werken zijn onder meer:
"Chinese Muren" (1971): Dit werk is een prachtig voorbeeld van Alechinsky’s vrije en expressieve stijl. Het schilderij is geïnspireerd door Oosterse kalligrafie en toont een levendig, dynamisch lijnenspel.
"Central Park" (1965): Een abstract werk met een combinatie van speelse, kronkelende lijnen en felle kleuren, waarmee Alechinsky zijn karakteristieke stijl laat zien.
Corneille (Guillaume Cornelis van Beverloo):
Corneille was een van de oprichters van de beweging en stond bekend om zijn kleurrijke, poëtische schilderijen vol met abstracte figuren, vaak vogels, bloemen en vrouwen. Zijn werk straalt energie en vreugde uit, ondanks de vaak ruwe en primitieve vormen. Belangrijke werken zijn onder meer:
"Vogels boven Afrika" (1951): Dit werk toont Corneille’s typische stijl van simplistische, kinderlijke vormen en felle kleuren. Vogels en andere dieren zijn terugkerende motieven in zijn werk.
"La Joie de Vivre" (1968): Een expressief en levendig schilderij met kleurrijke vormen die dierlijke en menselijke figuren voorstellen, waarbij Corneille de vreugde van het leven viert.